“Als we structureel kunnen investeren in duurzame mobiliteit, helpt dat ons allemaal om betere plannen te maken voor de lange termijn.” Dat zei staatssecretaris Openbaar Vervoer en Milieu Chris Jansen tijdens de bijeenkomst over duurzame mobiliteit in Den Haag op maandag 14 april 2025, georganiseerd door de Mobiliteitsalliantie. Verschillende vertegenwoordigers van de Mobiliteitsalliantie gingen met de minister in gesprek, bijvoorbeeld over de verduurzaming van vervoer, openbaar vervoer en de fiets. 

De betaalbaarheid van duurzame mobiliteit staat onder druk, bijvoorbeeld door het wegvallen van belastinginkomsten, hogere grondstofprijzen en hogere energieprijzen. Dit benoemen we als Mobiliteitsalliantie ook in ons Deltaplan. Daarnaast gaat er in verhouding te weinig geld naar mobiliteit. De klimaatdoelen die we als mobiliteitssector moeten realiseren (12% CO2-reductie) en de beschikbare gelden (1,7% van het Klimaatfonds) hiervoor, staan niet met elkaar in verhouding. Staatssecretaris Jansen: “We hebben onvoldoende middelen om alle wensen te realiseren. Ik probeer binnen het kabinet de handen op elkaar te krijgen voor mobiliteit. Ik kijk met enige jaloezie naar mijn collega’s van het ministerie van Defensie, die een vast percentage van het Bruto Binnenlands Product te besteden hebben. Als we op een vergelijkbare manier structureel kunnen investeren in duurzame mobiliteit, helpt dat ons allemaal om betere plannen te maken voor de lange termijn.”  

Verduurzaming van het wagenpark

Het hoofdlijnenakkoord stelt dat het wagenpark verduurzaamd blijft worden. Fries Heinis (directeur RAI Vereniging) uitte hier de zorgen over, omdat dit beleid onbetaalbaar dreigt te worden nu de overheidssteun in de vorm van subsidies en fiscale voordelen versoberd is. Hoe maken we schoon rijden beschikbaar en betaalbaar voor de ‘gewone Nederlander’?
Namens de VNA (Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen) benoemde voorzitter Renate Hemerik ook het feit dat (lease)bedrijven nu veel investeren in verduurzaming van hun wagenpark, maar dat beleid voor nieuwe elektrische voertuigen ontbreekt. Tegelijkertijd gaan tweedehands elektrische auto’s nu de grens over, omdat ze in Nederland niet gekocht worden. Heinis haalde daarnaast de investeringen aan die in Europa nodig zijn voor de laadinfrastructuur voor elektrische vrachtauto’s en bussen.  

Staatssecretaris Jansen bevestigde dat elektrisch rijden de goede richting blijft, maar dat we moeten opletten dat we de rekening niet bij de benzinerijder leggen. Wat betreft de laadinfrastructuur liet hij weten ook met andere landen afspraken te willen maken over elektrisch laden op de route van West- naar Oost-Europa. 

Openbaar vervoer 

Het openbaar vervoer kampt nog steeds met de naweeën van corona: er zijn minder reizigers en hogere kosten door inflatie, maar daar staan geen hogere inkomsten tegenover. Tegelijkertijd is het reisgedrag van reizigers veranderd, wat ook leidt tot hogere kosten. Daarbovenop staan nu extra bezuinigingen van 350 miljoen euro op het openbaar vervoer op stapel. NS-president-directeur Wouter Koolmees vreest dat we in een neerwaartse spiraal terechtkomen, waarbij het openbaar vervoer minder aantrekkelijk wordt, de wegen – daardoor – vollopen en woningbouwplannen minder snel van de grond komen, omdat wijken niet te ontsluiten zijn via het OV. Rolf Harbers (directeur Mobiliteitsalliantie en communicatiemanager RET) benadrukte de sociale, maatschappelijke functie van het OV. Het snijden in de dienstregeling en het schrappen van lijnen zet die functie onder druk. Koolmees benoemde daarnaast de mogelijkheid om de reizigersaantallen meer over de dag te spreiden en tegen verschillende tarieven te laten reizen. Treinen rijden buiten de spits nu namelijk met overcapaciteit: zeven van de tien stoelen zijn dan nog beschikbaar. En regelmatig zijn bussen die in de regio rijden niet goed genoeg gevuld. 

Volgens staatssecretaris Jansen is het de uitdaging om te kijken wat kan binnen de beschikbare middelen, zonder dat de dienstverlening afneemt. Daarnaast heeft het veranderen van het reisgedrag ook te maken met gewoontes binnen de gehele maatschappij. Kunnen we bijvoorbeeld ons onderwijs later laten beginnen om reizigers te spreiden en spitsdrukte te vermijden?

Fiets  

In het regeerakkoord wordt de fiets niet genoemd. Toch kan de fiets een kostenefficiënte oplossing zijn voor veel maatschappelijke uitdagingen. Provincies, vervoerregio’s en gemeenten hebben veel plannen voor onder andere doorfietsroutes. Met het combineren van vervoersmodaliteiten – onder andere op de fiets naar het OV – kunnen we fijnere steden maken.   

De staatssecretaris ziet in dat de fiets een alternatief kan zijn voor de auto. Er gaat nu structureel zes miljoen euro naar de ontwikkeling van doorfietsroutes. In de Nota Ruimte komt de fiets als een van de vormen van mobiliteit terug. 

Digitale tweelingen als beleidsversneller 

Gastspreker Jeroen Borst (CEO van Scenexus), sprak tijdens de bijeenkomst over ‘digital twins’: een interactieve manier om varianten van voorgesteld beleid te ontwerpen, verkennen en evalueren. Dit kan leiden tot een versnelling in het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en beter geïnformeerde, toekomstbestendige besluiten.  

Integrale aanpak 

Alle deelnemers aan het gesprek met de staatssecretaris waren van mening dat er een integrale aanpak met een mix van vervoersmodaliteiten en een breed maatregelenpakket nodig is om duurzame mobiliteit verder te brengen. Want alle modaliteiten haken in op elkaar. Hatte van der Woude (voorzitter OV-NL) merkte op dat politieke keuzes ook hun invloed hebben op het mobiliteitsbeleid. “Het kabinet vindt een prijsverhoging aan de pomp onverkoopbaar, maar een prijsverhoging voor het OV is dat ook.” Dat beaamde de staatssecretaris. Namens de Mobiliteitsalliantie verraste Van der Woude de staatssecretaris met een cartoon, die speciaal voor de gelegenheid is gemaakt. We kijken tevreden terug op een goed gesprek.