Brancheverenigingen willen doorpakken met invoering zero-emissiezones:

Na jarenlange zorgvuldige voorbereidingen gaan de eerste gemeenten op 1 januari 2025 van start met een zero-emissiezone. In de Tweede Kamer stemde een meerderheid onlangs nog voor uitstel, maar wat Transport en Logistiek Nederland (TLN) en RAI Vereniging betreft is dat onnodig en zelfs ongewenst. De brancheverenigingen pleiten wél voor verbetering van de randvoorwaarden voor zero-emissezones. Voorzitters Elisabeth Post en Frits van Bruggen vertellen over de kansen en uitdagingen van de verduurzaming van de transportsector.

Hoe kijkt jullie achterban naar de invoering van zero-emissiezones?

Elisabeth Post (TLN): “Veel van onze leden bereiden zich al jarenlang actief voor op de transitie naar emissievrij transport. Ze willen hun bijdrage leveren en in binnensteden is het wat het materieel betreft relatief eenvoudig: voor transport over kleine afstanden bestaan inmiddels voldoende elektrische opties. Natuurlijk heb je wel koplopers en volgers. Voor MKB-bedrijven is de uitdaging het grootst: In vergelijking met de grote transportondernemingen hebben zij bijvoorbeeld minder makkelijk toegang tot financiering. Ook met de beschikbare subsidies, gaat het nog altijd om forse investeringen.”

Frits van Bruggen (RAI Vereniging): “Uiteindelijk ziet iedereen dat we in de richting van emissievrij transport moeten bewegen, ook in onze achterban. Niemand is tegen verduurzaming. En als industrie kunnen we ook zero-emissie voertuigen leveren. Maar de realiteit is dat pas 2% van de vrachtwagens en 3% van de bestelwagens elektrisch is. We zijn op pad, maar het moet betaalbaarder worden. En dat komt ook wel. Kijk naar de introductie van de Tesla: die ging van heel prijzig naar redelijk betaalbaar. De vraag is vooral: hoe snel kunnen we gaan?”

 Onlangs stemde een meerderheid in de Tweede Kamer voor uitstel van de zero-emissiezones in steden. Gemeenten laten weten gewoon door te willen gaan met de invoering per 1 januari 2025. Hoe kijken jullie naar deze discussie?

Post: “Het idee van uitstel is al bijzonder, want het Rijk gaat er helemaal niet over: de invoering van zero-emissiezone is een gemeentelijke bevoegdheid. Maar los daarvan zou uitstel oneerlijk zijn: het zou bijvoorbeeld de ondernemers die al geïnvesteerd hebben in elektrische voertuigen straffen. Er zijn jonge bedrijven die zich sinds hun oprichting volledig op emissievrij transport hebben gericht. Hun business case valt of staat met zero-emissiezones. Er moet dus duidelijkheid gegeven worden.”

Van Bruggen: “Ondernemers hebben duidelijkheid nodig. Dat geldt net zo goed voor de leden van RAI Vereniging, de fabrikanten van de zero emissie voertuigen. Je ziet het ook bij subsidies. De SEBA-subsidie voor bestelbussen is dit jaar verhoogd en de AanZET subsidie voor zero emissie vrachtwagens kende dit jaar een tweede ronde, vanwege de enorme hoeveelheid aanvragen. Dat is goed nieuws, maar alleen als ondernemers erop kunnen blijven rekenen. Zeker een ‘systeemsprong’ als waar we nu in zitten, vraagt om een voorspelbare overheid en bijpassend stimuleringsbeleid.”

Jullie vinden het dus belangrijk om vast te houden aan het Klimaatakkoord. Is dat ook haalbaar?

 Post: “Niet alle gemeenten en niet alle ondernemers zijn even ver. Speciaal transport kan bijvoorbeeld nog een uitdaging zijn. Dat heeft ook met de aard van de werkzaamheden te maken: voor lange afstanden en zwaar transport bestaat er op dit moment gewoon nog geen ZE-materieel. Daarom is het goed dat er een breed scala aan ontheffingen en vrijstellingen is afgesproken, ook op aandringen van TLN en RAI Vereniging. Daarbij gaat het om ontheffingen voor voertuigen die nog niet als zero-emissie variant beschikbaar zijn, maar ook om ontheffingen op grond van netcongestie. Bij dat laatst gaat het bijvoorbeeld om bedrijven die nog niet de benodigde toegang tot het elektriciteitsnet hebben. Dat komt steeds vaker voor en is een groot probleem.”

Van Bruggen: “We moeten niet onze ambitie van verduurzaming bijstellen. Maar de aanpak van de ambitie moeten we anders vormgeven. Die ontheffingen spelen daar een belangrijke rol in. En ook hierbij geldt: wees als overheid duidelijk voor ondernemers. En eerlijk. Want die regelingen moeten niet ten koste gaan van het level playing field van ondernemers.”

Post: “Inderdaad. Ondernemers moeten eerlijk kunnen blijven concurreren. En in verschillende steden onder dezelfde voorwaarden. Transporteurs zijn vaak actief in verschillende steden. Als je met jouw vrachtwagen dan wél de binnenstad van gemeente A in mag en niet die van gemeente B, is dat natuurlijk niet handig.”

Bij de invoering van zero-emissies komen hoe dan ook best veel extra regels en voorwaarden kijken. Zijn die duidelijk genoeg voor ondernemers?

Post: “Sinds 1 juli van dit jaar is er een centraal loket Ontheffingen zero-emissiezones. Dat is heel positief. Ik vind de regelingen wel helder, maar ik ben daar in de afgelopen periode natuurlijk ook van dichtbij bij betrokken geweest. De uitdaging is nu juist om het ook voor ondernemers eenvoudig te houden en aanvraagprocedures te harmoniseren. Ondernemers zitten niet te wachten op administratieve rompslomp.”

De overheid moet dus zorgen voor stabiel beleid én een duidelijke uitleg. Is er nog meer dat zij kan doen?

Post: “Het goede voorbeeld geven. De gemeente Amsterdam besloot vorig jaar nog om 37 nieuwe vuilniswagens op diesel aan te schaffen, met als argument dat het te ingewikkeld was om elektrische vuilniswagens op te laden. Daar heb ik me echt boos om gemaakt. Voor ondernemers die zelf hun nek hebben uitgestoken en wel elektrische vrachtwagens hebben aangeschaft, is zo’n keuze vanuit de overheid een klap in het gezicht.”

Van Bruggen: “Dat hoor ik ook uit mijn achterban. Laadinfrastructuur en netcapaciteit: dat zijn echt de uitdagingen op dit moment. Ik denk dat het kabinetsmotto daar goed bij aansluit: wat kan wél?”

Post: “De ACM heeft bepaald dat scholen en ziekenhuizen voorrang krijgen bij aansluiting op het net. Dat klinkt op zich logisch, maar toch wringt er iets. Want waar de logistieke sector nu verplicht wordt te elektrificeren, is die verplichting er voor scholen en ziekenhuizen niet. Daarnaast is onze impact op de luchtkwaliteit groter: met de vele transportbewegingen van onze sector valt er door elektrificatie meer te winnen.”

Van Bruggen: “Vanuit RAI Vereniging hebben wij bij de ACM dan ook gepleit om ook de mobiliteitssector mee te nemen binnen de prioritering van de netbeheerders. In het bijzonder het wegtransport, want die vertegenwoordigt een groot maatschappelijk belang. Als de logistiek stilvalt, valt heel Nederland stil.”

De nieuwe Europese richtlijn AFIR moet het aanbod van openbare laadpunten gaan verbeteren. Maar substantiële vergroting van de netcapaciteit gaat nog wel even duren.

Van Bruggen: “Dat klopt. Daarom pleit ik in deze transitie voor een realistisch tempo. Dat voorkomt teleurstellingen. Nederland is een land van ondernemers. We lopen vaak voorop. Dat moeten we vast proberen te houden. En tegelijkertijd moeten we flexibel blijven en reageren op nieuwe ontwikkelingen. Neem de netcongestie: 10 jaar geleden hadden we nooit kunnen voorspellen dat dit zo’n probleem zou worden.”

Post: “Juist door de onzekerheden is het belangrijk dat de spelers met elkaar in gesprek blijven. Verschillende gemeenten, de VNG, het ministerie van IenW en verschillende leden van de Mobiliteitsalliantie doen dat onder meer in het uitvoeringsoverleg Stadslogistiek. We brengen daar beleid en praktijk bij elkaar: voor verdere verduurzaming van de transportsector is dat essentieel.”

_______________________________________________________________________________________

Over de zero-emissiezones

 Vanaf 1 januari 2025 voeren de eerste 14 gemeenten een zero-emissiezone in. Zo’n 15 andere gemeenten volgen later. Een zero-emissiezone is een gebied (vaak de binnenstad) waar op termijn alleen nog uitstootvrije bedrijfsauto’s en vrachtwagens mogen rijden. Vanaf 1 januari 2025 worden als eerste de meest vervuilende voertuigen geweerd (bestelwagens Euro 4 en lager en vrachtwagens Euro 5 en lager). Voor de schonere voertuigen geldt een overgangsregeling: zij mogen tijdelijk nog wel in de zero-emissiezone.

Gemeenten voeren een zero-emissiezone in om de luchtkwaliteit in die gebieden te verbeteren en de CO₂-uitstoot te verminderen. De afspraken over zero-emissiezones zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord (2019) en ook in de Green Deal ZES (Zero Emissie Stadslogistiek, 2014) en verder uitgewerkt in de Uitvoeringsagenda Stadlogistiek (UAS).

_______________________________________________________________________________________